پیشینه
تاریخچه تقویم ایرانی به دورانهای باستانی بازمیگردد و در طول تاریخ تغییرات و تحولات زیادی را تجربه کرده است. تقویمهای مختلفی در جوامع مختلف ایران به کار گرفته شدهاند که هرکدام با ویژگیها و محاسبات متفاوتی به منظور تعیین تاریخها و فصول سال بهکار میرفتهاند.
تقویمهای باستانی
تقویم زرتشتی
یکی از قدیمیترین تقویمهای ایرانی، تقویم زرتشتی است که بر پایهٔ حرکت خورشید و تغییرات فصول سال محاسبه میشد. این تقویم در دوران باستانی در ایران و مناطق اطراف به کار میرفته و اهمیت مذهبی داشته است.
تقویم هخامنشی
در دوره هخامنشی نیز تقویمهای متفاوتی در ایران بهکار گرفته میشد. تقویمهای هخامنشی نیز بر پایهٔ حرکت خورشید و مشاهدات نجومی ساخته میشدند.
تقویم سلجوقی
در دورهٔ اسلامی و تحت تأثیر تغییرات فرهنگی و مذهبی، تقویمهای مختلفی در ایران مورد استفاده قرار گرفتند. تقویمهای اسلامی نیز بر پایهٔ حرکت ماه و تغییرات آن محاسبه میشدند.
تقویم شاهنشاهی
در دورهٔ شاهنشاهیهای ایران، تقویم شاهنشاهی بر پایهٔ حرکت خورشید و تغییرات فصول سال ساخته شد. این تقویم با تغییرات و تطابق با نیازهای جامعه به کار گرفته میشد.
تقویم هجری شمسی نیز از دیگر تقویمهای مورد استفاده در ایران است. این تقویم بر پایهٔ حرکت ماه و تغییرات فصول سال محاسبه میشود و بهعنوان تقویم رسمی و مذهبی اسلامی در جامعه ایران به کار میرفته است.
تقویم هجری شمسی
تقویم هجری شمسی که به نام تقویم هجری (مسلمانان) نیز معروف است، از دورهٔ اسلامی تاکنون استفاده میشود. این تقویم بر پایهٔ حرکت خورشید و تغییرات فصول سال محاسبه میشود و به نمونههایی از تقویمهای شمسی محسوب میشود.
نتیجهگیری
تاریخچه تقویم ایرانی به دوران باستانی بازمیگردد و در طول تاریخ شاهد تغییرات و تحولات زیادی در انواع تقویمهای استفاده شده در جامعه ایران بوده است. این تقویمها به نمایانگر اهمیت زمانشناسی و نیازهای اجتماعی و مذهبی در تاریخ و فرهنگ ایران هستند.